Mušičarski pribor

Štap

Godine 1948. poznata americka firma Fenwick pravi prvi stap od staklenih vlakana, takozvani fiberglas. Dobre osobine fiberglsa su te da je odrzavanje tih stapova dosta lakse nego kod stapova od bambusa, a i cijena je kasnije bila dosta pristupacnija te su mnogi mogli sebi priustiti zadovoljstvo kraljevskog sporta. Kao i stapove od staklenih vlakana te musicarsku snjuru i konusni predvez, Fenwick je firma kojoj mozemo zahvaliti za izum grafitnih stapova.

Vrsta blanka (rolovane grafitne konusne cijevi) ima svoj standard koji se oznacava prema jacini grafitnih vlakana sa Mio PSI (Pound Per Square/Inch) sto znaci “Miliona Funti po kvadratnom Incu” pa tako imamo:

–   Low Modus ili LM – 30-38 mio PSI

–   Intermediate Modus ili IM – 39-49 mio PSI

–   High Modus ili HM – 50-59 mio PSI

–   Ultra High Modus ili XM – 60-69 mio PSI

I ovdje vreba zamka u koju su se uhvatili i sami proizvodjaci koji su koristeci veci modus pravili lakse stapove tankih zidova blanka sa odlicnim karakteristikama ali zato veoma krte.

Jeftiniji, takozvani grafitni stapovi, se rade u kombinaciji grafit-fiberglas, su ustvari  stapovi od fiberglasa koji su oplemenjeni grafitnim vlaknima te daju bolje krakteristike.

Klasa stapa koja nam govori o njegovoj jacini. Ona se odredjuje prema tezinama snjura koje su standardizovane oznakom AFTMA, sto je skracenica za udruzenje proizvodjaca musicarskog pribora. Klasu stapa odabiremo po tome koju ribu zelimo da lovimo. Proizvode se od klase #1 pa do #15. Za ribolov u nasim krajevima koriste se stapovi klase #3-7. Rijetko se lovi smudj ili stuka musicarskim priborom i za njih bi odgovarao stap klase #7-9. Za mladicu  bi upotrebljiv bio stap klase #10-12. Takodjer musicariti se moze i loveci bijelu ribu kao sto je crvenperka, bjelica, klijen i sl. Za tu vrstu riba zadovoljio bi stap klase #3 ili #4. Obzirom da se na nasim vodama najcesce lovi pastrmka, lipljen i klijen, zadovoljavaju stapovi klase od #4-6. Sa njima mozemo loviti pomocu nimfi, vlaznim ili suhim musica i manjim strimerima. Na nekim stapovima mozemo naci oznake kao npr. #6 sto znaci da je stap namjenjen za snjuru klase 6 bez obzira na vrstu snjure ili mozemo naci oznaku #5-6 sto znaci da je stap namjenjen za upotrebu snjura klase DT5, i WF6. Divno bi bilo da za svaki vid ribolova imamo po jedan stap, ali posto to sebi mogu priustiti samo rijetki ljubitelji musicarenja, zaljubljenici sa plicim djepom mogu sasvim biti zadovoljni sa jednim stapom klase #5-6 koji ce ih veoma dobro sluziti i pokrice vecinu uslova na kojima se mogu naci tokom ribolova.

Sljedece na sta trebamo obratiti paznju je duzina stapa, a ona ce zavisiti od velicine rijeke i okoline. Znamo da nam za zabacaj musice treba prostora iza ledja onoliko koliko je daljina zabacaja, osim u kolutnom zabacaju, ali sa njim ne mozemo dostici velike daljine. Ako lovimo na potocima ili na rijekama koje imaju obale obrasle kojekakvim rastinjem, tu bi gornja granica duzine stapa bila 2,4 m. Na manjim rijekama je dovoljan stap duzine 2,7 m jer sa ribarskim cizmama mozemo zagaziti prema sredini rijeke tako da sebi napravimo vise prostora iza ledja, dok je na velikim rijekama ili jezerima potrebna duzina od 2,7- 3,30 m.

Treba u obzir uzeti i to koliko dijelova zelimo da ima stap. Iz dva dijela se nacesce prave, ali ako zelimo da imamo stap za laksi transport onda nam visedjelni stapovi idu u prilog. Rade se kao trodjelni, cetverodjelni, petodjelni pa i sa vise dijelova. Tkodjer se prave i teleskopski musicarski stapovi ali dosta manje nego ostali.

Akcija stapa je takodje veoma bitna. Imamo tri vrste akcija stapova i to su:

1.     slow action, soft, parabolic – spori stapovi, parabolicna akcija

2.      medium stiff, moderate action – srednja ili poluparabolicna akcija

3.      fast action, stiff – vrsna akcija, brzi stapovi

Stapovi sa parabolicnom akcijom se koriste za plasiranje suhih ili povrsinskih musica i za precizno zabacivanje obicno u kombinacoji sa DT snjurom. Parabolicni stap je dobar za kolutni izbacaj.

Stapovi vrsne akcije su dobri za daleke izbacaje ali su manje precizni. Za razliku od parabolicnih, stapovi sa vrsnom akcijom tzv. brzi stapovi uhvacenu ribu teze zamaraju i postoji sansa da se prije otkaci ili prekine podvez.

Srednja akcija je kao kompromis izmedju dvije prethodne i obicno se preporucuje pocetnicima ili za one ribolovce koji cesto idu na razne tipove rijeka.

Da bi u toj sumi stapova znali odabrati onaj pravi za sebe, treba imati veliko iskustvo i tada odabrati ono sto nam najvise odgovara. Znaci da je odabir cisto individualan te su precizne preporuke nezahvalne. Za pocetnike bi u vecini slucajeva bio idealan stap klase 5-6#, poluparabolik, duzine od 250cm do 270cm ako govorimo o musicarenju na ovim prostorima pastrmke, lipljena i klena.

Dobar stap takodjer treba biti izbalansiran sto je veoma vazno za cjelodnevni ribolov. Sa montiranim cekrkom najidealnije bi bilo da leziste ima na sredini rucke, a tad stap u ruci izgleda laksi i ne stvara napor prilikom visestnog mahanja.

Nista manje vazno je to kakvi su provodnici (karike) na stapu. Gledajuci od drske prema vrhu stapa, prvi ili prva dva provodnika su dvostopalni sa uloscima od keramike, SiC ili nekog drugog materijala. Ostali provodnici su tipa snake (zmijski) ili jednostopalni od nehrdjajuce celicne zice. Kod nekih stapova imamo sve provodnike sa uloscima kao prvi.

Rucka i drzac cekrka ne predstavljaju vazne segmente u odabiru stapa i to je stvar ukusa odnosno koju kombinaciju je sam proizvodjac stavio pa bi bilo neozbiljno odustati od dobrog stapa radi toga sto drzac cekrka nije sa umetkom od ruzinog drveta. Rucke se prave od pluta ili od pjenaste gume. Plutane rucke se rade u dva oblika i to su takozvana “cigara” oblik i cepasti oblik. Rucke u obliku cigare se obicno stavljaju na stapove klase od 1-6#, a od 7 pa dalje se koriste cepaste rucke, mada i tu ima malih odstupanja. Drzaca imamo metalnih, grafitnih ili u kombinaciji sa plemenitim drvetom.

Čekrk ili mašinica

Da vidimo na sta sve treba da obratimo paznju prilikom odabira musicarskog cekrka. Za vecinu musicara cekrk je spremiste i sluzi da bi se backing i snjura namotala na njega. Za uslove lovljenja lipljena i pastrmke mozda i jeste tako ali ribar koji lovi stuke ili mladicu nece se sloziti sa tim.

Mozemo ih dijeliti u tri osnovne vrste, a to su cekrci sa direktnim prijenosom, cekrke sa vecim prijenosnim odnosom i cekrke sa automatskim namatanjem snjure. Cekrci sa direktnim prijenosom se najvise koriste jer su dosta laksi za odrzavanje i izdrzljiviji su od dva predhodna mada i to zavisi od kakvog su materijala i koliko su kvalitetno napravljeni. Najvise se posvecuje paznja na sistem kocenja i oslonca spule na osovinu. Svaki poznatiji proizvodjac ima neki svoj sistem. U zadnje vrijeme oslonac spule na osovinu se izvodi preko lezajeva. Oslonac je bitan i treba da bude kvalitetno uradjen da se nebi iskrivila osovina ili lezaj polomio prilikom drila vecih riba. Vise paznje na to treba da obrate paznju oni koji imaju zelju da love mladicu, stuku ili vece morske ribe pomocu musicarskog pribora. Takodjer je vazno da je kocnica precizna. Kada namotavamo snjuru, cekrk ne bi smjeo da koci vec da se slobodno okrece, dok prilikom odmotavanja snjure ima veliku ulogu.

U zadnje vrijeme sve vise proizvodjaca prave cekrke sa vecim unutrasnjim precnikom spule, takozvane Large Arbor. Oni nisu nikakva novost jer su se slicni cekrci pravili i dosta ranije. Kod Large Arbor cekrka se snjura dosta manje prelama, a spule prave manji otpor prilikom odmotavanja snjure cime se ne smanjuje dijametar kao kod klasicnih spula. Materijal od kojeg se prave cekrci je manje vazan mada su najbolje metalni zbog svoje izdrzljivosti i dugotrajnosti. Vecinom se rade od grafita i legura aluminija mada neki proizvodjaci idu dosta dalje te se neki cekrci prave cak i od titanijuma. Velicina cekrka tj. spule se uzima prema klasi snjure ili stapa.

Šnjura ili struna

Nekada su se musicarske snjure pravile od konjske dlake koja se plela u konus, a zatim snjure pravili od svile. Problem kod tih snjura je u tome sto sa njima se nisu mogle daleko zabaciti musice. Sredinom ‘50-ih godina proslog vijeka u Americi je proizvedena prva snjura koja slicna danjasnjim i nazvali su je Fly Line. I ko bi drugi vec Fenwick. U novije vrijeme se koriste specijalno izradjene snjure koje svojom konstrukcijom omogucavaju ribolovcima da daleko plasiraju musice kao i ponuditi podvodne musice pa i na dnu rijeke ako tamo lovimo ribu.

U poglavlju o stapovima i cekrcima vidjeli smo da se i jedni i drugi prave prema takozvanoj klasi ili oznaci AFTMA. Kao sto smo rekli AFTMA je skracenica za udruzenje proizvodjaca musicarskog pribora koji su 1961 godine donijeli standard za musicarski pribor (American Fishing Tackle Manufacturers Associations), a odnosi se na tezinu snjure u grainima, u prvih 10 yardi njene duzine (0,065 g na 9,20 m) izuzimajuci prvih 2 fita (60 cm) i oznacavaju se klasama od 1 do 15 gdje su razlike izmedju klasa 20% tezine. Snjure se prave u duzinama od 25-30 yardi, mada kod nekih proizvodjaca imamo manja odstupanja. U vecini slucajeva ta duzina nam je dovoljna za uspjesan ribolov, a i vrlo malo je musicara koji mogu zabaciti musicu dalje od 25 metara. Medjutim, moze se desiti da uhvatimo kapitalnu ribu koja ce nam izvuci citavu snjuru prilikom njenog bijega. Iz tog razloga na cekrk se prvo namotava takozvani backing. To je ustvari rezevna snjura koja nadoknadjuje malu duzinu musicarske snjure. Backing je upleteni konac koji se radi sa oznakom nosivosti 10, 20 ili 30 Lb (libri). Zavisno od velicine spule na cekrku, namotavamo od 50 pa do 200 metara backinga. Ako koristimo snjure ispod klase #4 dovoljna jacina backinga ce biti 10 Lb. Do klase #8 potrebno je staviti backing od 20 Lb, a iznad klase #8 stavlja se 30 Lb.

Svaka musicarska snjura ima svoju oznaku koja se nalazi na njenom pakovanju. WF6F, DT5F/S ili ST9F. Da vidimo sta nam te oznake govore. Prema stapu koji imamo tj. njegovoj klasi odabiremo prvo broj. Znaci, broj na oznaci nam govori koja je tezina snjure i on treba da bude isti kao na stapu ili za broj manje. Nikako broj vise! U tom slucaju vrlo lahko moze doci do pucanja stapa prilikom zamahivanja, a pogotovo prilikom izvlacenja snjure iz vode pa jos ako je DT tonuca.

Prva dva slova nam govore o vrsti snjure pa tako imamo:

– WF- (Weight Forward) – Tezina naprijed

– DT – (Double Taper) – Dvostruko konusna

– ST –  (Shooting Taper) – Leteca glava

– L – (Lavel) – Bez konusa

Vrste šnjura

L – paralelna ili bez konusa – je snjura koja citavom svojom duzinom ima isti precnik. Ta vrsta snjure je prva napravljena i dosta su jeftinije od ostalih. Koriste se na malim potocima gdje nam ne trebaju dalji zabacaji jer su veoma teske za rukovanje. Obicno se koriste za pravljenje sistema u kombinaciji sa ST snjurama.

DT – dvostruko konusna – gdje je debljina snjure ista osim krajeva koji su konusnog oblika. Ovaj tip snjure se kod nas cesto upotrebljava, a dobra je za takozvani kolutni zabacaj gdje je obala zarasla rastinjem i za precizno plasiranje musica. Mana joj je sto sa njom nemozemo daleko zabaciti musicu. Ovaj tip snjure je zahvalan iz tog razloga sto ako nam se osteti jedan kraj mozemo koristiti drugi dok na ostalim to nije moguce. Dobro ce nam posluziti na potocima i manjim rijekama.

WF – tezina naprijed – snjura koja se kod nas najvise koristi te je veoma je zahvalna za pocetnike. Kod tih snjura tezina je skocentrisana na prvih 9  metara te nam to omogucava da lakse zabacimo musicu na vecu udaljenost. Zahvalna je i prilikom zabacivanja po vjetrovitom vremenu.

ST – Leteca glava – veoma slicna WF snjuri ali je dosta kraca i napravljena je za veoma daleke zabacaje. Ne koristi se nikad sama vec u kombinaciji sa L snjurom ili pletenicama. Koristi se najcesce na jezerima i u morskom musicarenju. Sa njima se vrlo lahko dostizu zabacaji duzi i od 30 metara.

SWT – (Salt Water Taper) – namjenjen za morski ribolov, a oblik im je slican WF snjuri. Znaci snjura koja je otporna na slanu vodu i visoke temperature. Obocno je na pakovanju napisana vrste ribe koja se sa njima lovi (tarpon taper, salmon taper, bonefish taper itd.).

Pored karakteristicnih oblika, snjure imaju svoju specificnu tezinu u odnosu na vodu. To je veoma bitno jer nemozemo tonucom snjurom loviti na suhu musicu. Zadnje slovo ili slova na oznaci nam govore da li je plivajuca, tonuca ili kombinovana vrsta snjure. Tako imamo:

F – Floating – plivajuca snjura koja citavom svojom duzinom pliva na povrsini vode i sluze nam za ribolov sa suhim musicama i eventualno vlaznim musicama zavisno koji tip predveza stavimo. Ovaj tip snjure je najbolji izbor za pocetnike jer zadovoljava veci dio uslova prilikom musicarenja.

I – Intermediate – su snjure koje lagano tonu osim ako ih premazemo specijalnom mascu onda plutaju na povrsini. Koriste se za vlazne musice ili za strimere u plitkoj vodi ispod same povrsine vode.

S – Sinking – su tonuce snjure koje kao i Intermedijate tonu citavom duzinom. Pored oznake S mozemo naci oznaku koja nam govori kojom brzinom snjura tone u fitima/sec, a obicno su izrazene u rimskim brojevima ili oznakama kao sto su Slow Sinking (sporo tonuce), Fast Sinking (brzo tonuce) ili Extra Fast (koje veoma brzo tone). Koriste se pri upotrebi nimfi i strimera u dubokim vodama.

F/S – Floating/Sinking – su snjure gdje je prednji dio u duzini od 3, 6 ili 9 metara tonuci, a ostatak plivajuci. Ovaj tip se koristi za iste vrste musica kao i predhodna s tim sto je sa njom lakse rukovati, a i lakse se prati kretanje nimfi ili strimera u vodi. To mozemo postici i sa Floating snjurom ako na nju stavimo tonuci predvez.

Ostalo nam je jos da vidimo koje sve boje snjura imamo. Plivajuce snjure su obicno u drecavim bojama: zuta, narandjasta, jarko zelena, bijela… Tonuce snjure su obicno sive, smedje, tamno zelene ili crne boje. S/F su obicno u kombinaciji sa dvije boje gdje je plivajuci dio u drecavoj boji, a tonuci u tamnijoj boji.

Predvez

Musica treba da padne lagano na povrsinu vode da nebi probila takozvani vodeni film i tu ostala zarobljena gubeci svoju efikasnost imitacije zivog insekta. Na trzistu se nude konusni predvezi iz jednog dijela najlona, upredeni i pleteni predvezi, u raznim debljinama i duzinama.

Do sad smo vidjeli da je relativno lahko upariti stap, cekrk i snjuru. Sa predvezom tu mogucnost nemamo jer se ne oznacavaju jedinstvenim oznakama kao snjura ili stap te ih na taj nacin ne mozemo uskladiti. Prdvez treba da bude veza izmedju snjure i musice pa je iz tog razloga konusnog oblika sto je ustvari nastavak konusa na snjuri. On prenosi silu sa snjure prema musici tako da ona pada na vodu sto prirodnije.

Ako vezemo vise komada najlona razlicitih debljina, od najdebljeg prema najtanjem, dobijemo jednu vrstu konusa. Razlika u precnicima najlona nebi trebao da prelazi 0,05 milimetara niti duzina svakog komada najlona duza od 50 cm. Sve zavisi koju duzinu predveza pravimo. Zavisno od uslova na kojima ce mo loviti, duzina predveza moze biti od 2 metra pa do 3,5 m. Debljina predveza koji se veze na snjuru obicno je od 0,45 do 0,55 mm, a debljina kraja predveza zavisi od velicine udice koju vezemo. Prilikom mjenjanja musica i odabiranja najlovnije u datom momentu, vrsni dio predveza se svaki put skracuje. Da bi to izbjegli, preko halkice (koju skinemo zeni sa lancica) vezemo najlon te na taj nacin vrsni dio postaje lahko zamjenjiv cime se produzuje vijek predveza. Kao i vrh predveza debljina tog najlona zavisi od velicine udice. Najlon u svakom slucaju mora biti kvalitetan i sto meksi.

U tabeli mozemo vidjeti oznake predveza koji se nude na trzistu, za koju velicinu udice i koji je precnik na vrsnom dijelu.

Vrsni precnici konusnih pedveza (Internacionalne oznake)
Oznaka	Udica	debljina
0x	2-1/0	0,28 mm
1x	4-8	0,25 mm
2x	6-10	0,22 mm
3x	10-14	0,20 mm
4x	12-16	0,18 mm
5x	14-18	0,16 mm
6x	16-22	0,14 mm
7x	18-26	0,12 mm
8x	22-28	0,10 mm

Angler SD