Da sačuvamo od zaborava – Još neki podaci o ribarstvu u Bosni i Hercegovini

(Iz zadnjih decenija prošlog stoljeća)
O. Stepanek — Sarajevo »Ribarski list« 1954. str. 52.
Već smo naveli da je profesionalno i sportsko ribarstvo u BiH za vrijeme austrijske okupacije stajalo pod upravom Direkcije za šumarstvo.Podaci o njegovom vođenju (a naročito u prvim godinama okupacije) su dosta oskudni, ali iz fascikla »Ribarstvo« koje se nalazi u Državnim arhivima u Sarajevu ovdje donosimo i prevod jednog dopisa tadanjeg drž. ribarskog majstora (ujedno i zakupnika ribogojilišta na Vrelu Bosne kod Ilidže) koji je datiran sa 15 maja 1898. god. Dopis je upućen na neku ličnost (vjerovatno E. Dandi, pravnom referentu Direkcije za šumarstvo) jer oslovljava neku ličnost sa: »Vaše blagorođe«, a odnosi se na vrijeme mrijesta i određivanja lovostaje na salmonidne vrste riba u Bosni i Hercegovini. Sadržaj mu glasi:
»U prilogu šaljem zatražene podatke o vremenu mrijesta i potrebnoj
lovostaji, koje sam na teritoriju okupacionog područja na temelju stečenog iskustva ustanovio. U vezi tih zapažanja radi očuvanja ribljeg fonda predlažem slijedeće mjere:U bosanskim rijekama pastrva se mrijesti od 1. novembra do 15. februara pa je potrebno, da se za ovo vrijeme stavi pod zabranu.U Neretvi se uz pastrvu nalazi još i Morska pastrva koja se u mjesecima decembru i januaru mrijesti oko naselja Glavatičeva, te se i naziva glavatica. No međutim, pošto se i mladica naziva glavaticom to je lovostaja za ovu vrstu ribe potpuno pogrešno određena.Na Boračkom jezeru kod Konjica nema Jezerske pastrve niti Srebrenaste pastrve, nego isključivo jedne vrste Potočne pastrve, koja dostiže težinu od 1/4 kg do 21/2 kg i mrijesti se u novembru i decembru.Na Vrelu Bune kod Mostara nalazi se skoro isključivo jedna! vrsta ribe, koja je sličnija lipljanu nego li pastrvi i koja je poznata pod imenom »Mehkousnica« (pastrva), kako je nazivaju i ribari oko Konjica.Mehkousnica obitava u Neretvi i njenim pritokama i vjerovatno je to t.zv. Srebrena pastrva. Mrijesti se u mjesecima februaru, martu i aprilu, te bi ovi mjeseci za njenu lovostaju bili najprikladniji.Osim toga poribljavalo je ribogojilište rijeku Bosnu još i sa jezerskom barjaktaricom (Salmo salvelinus), potočnom bariaktaricom (Sulmo fontinalis) kao i sa amerikanskom dužičastom pastrvom (Trutta iridea).Prve dvije vrste mrijeste se u isto vrijeme kada i pastrva, dok se dužičasta pastrva mrijesti u martu, aprilu i maju.Odnosno plemenitog raka bilo bi potrebno, da se ženke od l januara do 15. maja stave pod zabranu lova, pošto u to doba imaju ikru.S poštovanjem, Eduard Schubert, ribarski majstor,Vrelo Bosne. 15. maja 1898.«
U ovome predlogu o lovostajima pada u oči to, što se iz njega jasno vidi, da još tada postoji slabo poznavanje dviju vrsta naših salmonida i to glavatice (Trutta marmorata), koja je smatrana morskom ili lopovskom nastrvom, koju je Brelim već tada nazvao (Salmo trutta gunberlandi), kao i mekousne pastrve (Salmothumus obtusirostris), koja je smatrana »srebrenom« pastrvom.Isto tako vrlo su interesantni i podatci o prihodima po grani ribarstva od 1882. godine, koje su ubirale austrijske okupatorske vlasti na teritoriji Bosne i Hercegovine i to:1882 – 5..342 ; 1883 – 5.896 ; 1884 – 7.652 ; 1885 – 7.233 ; 1886 – 7.720 : 1887 – 6.737 ; 1888 – 7.670 ; 1889 – 7.094 ; 1890 – 8.037 ; 1891 – 7.405 ; 1892 – 6.767 ; 1893 – 6.393 ; 1894 – 6.044 ; 1895 – 6.878 ; 1896 – 6.975 ; 1897 – 8.786 ; 1898 – 7.895 ; 1899 – 7.950 ; 1900 – 8.401