Akcija postavljanja platforme za gnijezdo roda u Boljaniću kod Doboja
U selu Boljanić kod Doboja 09.02.2018. godine montirana je platforma – metalni nosač za gnijezdo roda. Ovu akciju organizovalo je „Društvo za istraživanje i zaštitu biodiverziteta“ – DIZB uz finansijsku pomoć Ornitološkog društva „Naše ptice“ iz Sarajeva i tehničku pomoć JP Elektrodoboj koje je izvelo montažu nosača. Inicijativa je potekla od mještana Boljanića, konkretno gospodina Đorđe Đurića koji je dojavio lokaciju gnijezda i tehničke probleme koje je ono pravilo s obzirom da se isto nalazi na vrhu bandere u gusto naseljenom dijelu Boljanića. Za ovu priliku konstruisan je metalni nosač-platforma koja će poslužiti kao sigurna zamjena za prirodno gnijezdo i koju bi u martu trebale prihvatiti rode koje u tom periodu dolaze u naše krajeve i počinju za gnježđenjem.
Naša udruženja bave se proučavanjem i zaštitom divljih vrsta i njihovih staništa, pa pored ostalih aktivnosti vršimo i praćenje stanja populacije bijele rode (Ciconia ciconia). Ova vrsta je rasprostranjena u ravničarskim krajevima oko poplavnih zona rijeka većinom u Posavini, i stotinama godina živi u blizini ljudskih naselja. Najveći broj rodinih gnijezda kod nas je na električnim stubovima, zatim na dimnjacima i krovovima, a najmanji na drveću, a od 2005. godine evidenciju gnijezda vodi udruženje „Naše ptice“ iz Sarajeva. Pored isušivanja vlažnih terena u Posavini, problem za opstanak bijele rode upravo je protivzakonito rušenje gnijezda i propadanje legla. Bijela roda je dobro poznata i harizmatična vrsta, zbog ishrane ima važnu funkciju u ekosistemu. Iako je česta ova vrsta je postala ugrožena isušivanjem vlažnih terena, trovanjem, uništavanjem gnijezda, pa je život svake jedinke vrlo važan za opstanak vrste i očuvanje ravnoteže u prirodi. Većinom iz tih razloga, ova vrsta je zaštićena, a njena zaštita regulisana Zakonom o zaštiti prirode i Zakonima o lovstvu i u RS i u FBiH.
„S ozbirom da je početkom aprila sezona polaganja jaja ove vrste, neophodno je da gnijezdo od uznemiravanja i urušavanja bude obezbijeđeno na vrijeme, što je najpraktičnije izvesti zimi postavljanjem vještačke metalne platforme (nosača) na gornji dio električnih stubova. Vještačke platofrme (nosači) su tako konstruisane da se gnijezdo rode izdigne iznad vrha el.stuba na platformu, te se tako nalazi na pola metra od niskonaponskih vodova čime se sprječavaju urušavanje materijala gnijezda i prespajanja žica građom gnijezda, koje može biti par stotina kilograma, a vremenom i do 800 kg, što može dovesti do havarije u elektro-energetskom sistemu“ pojašnjava Jovica Sjeničić iz DIZB-a.
„Postoje brojni pozitivni primjeri saradnje stručnih udruženja koja se bave zaštitom prirode i elektroprivrednih preduzeća („HEP“ u Hrvatskoj, JP „Elektrovojvodina“ u Srbiji itd.), a skoro smo sličnu akcijju preduzeli u Bijeljini sa preduzećem ZEDP “Elektro-Bijeljina” a.d. Bijeljina u selu Batković. O ovim aktivnostima obaviješten je i Zavod za zaštitu kulturno-istrorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske koji je stručnim mišljenjem podržao ove aktivnosti“ dodao je Slaviša Stjepanović, kustos-biolog iz Muzeja Doboj, takođe član DIZB-a.
