Zbog nepostojanja adekvatnog zakona, strategije i edukacije gradjana – Entuzijasti štite sliv rijeke Une

Nosioci projekta GOV-WADE ukazuju na to da je od suštinskog znacaja imati strategiju i opštinske razvojne planove za vode i okolišnu sanitaciju
Svih nas se tice kakvu vodu pijemo, jesu li nam izvorišta zašticena, kontroliše li se redovno kvaliteta vode, kakve su nam usluge vodosnabdijevanja, je li postojeca kanalizaciona mreža izgradjena u skladu sa propisima, ispuštaju li se otpadne vode direktno u vodotoke, šta je sa septickim jamama, otkud nam tolike divlje deponije…
O zaštiti od poplava ne treba posebno govoriti. Skoro svake godine u isto doba u identicnim podrucjima ljudi se bore s vodom pred kucnim pragom.

Osmišljen projekat
Upravo zbog svega ovoga je prije dvije godine i osmišljen projekat ciji su dosadašnji rezultati ukazali na potrebu jasne strategije i opštinskih razvojnih planova za vode i okolišnu sanitaciju, u ciju bi izradu bili ukljuceni svi akteri društva.
GOV-WADE (Governance Project in Municipal Water and Environmental Development) je projekat dobre uprave u oblasti voda i zaštite okoliša usmjeren na unapredjenje prakse dobre uprave u opštinama sliva rijeke Une.
Njegova implementacija povjerena je opštinama – ucesnicama projekta, uz direktnu podršku Švicarske agencije za razvoj i saradnju (SDC). Provedbu potpomaže Udruženje

za zaštitu i unapredjenje covjekove okoline Una-Sana, a projektni konsultant na kampanji mobilizacije gradjana i ukljucivanja javnosti je agencija Prime Communications iz Banje Luke.
Švicarska vlada je posredstvom SDC-a od 1997. pružala podršku opštinama unsko-sanskog regiona i kantonalnim/regionalnim institucijama u oblastima voda i zaštite okoliša.
Poslije uspješnog završetka programa razvoja rijecnog sliva Une, Vlada Švicarske nastavila je podršku opštinama, a pocetkom 2006. pocele su pripreme za novi projekat, GOV-WADE, koji je i pokrenut u septembru iste godine, te programiran za 17 opština unsko-sanskog regiona. Planirano je da se projekat, kroz cetiri faze, implementira do augusta 2011.
Pripremna i pocetna faza vec su okoncane i od maja prošle godine aktuelna je glavna faza u okviru koje ce se do augusta 2009. raditi na poboljšanju uprave i tehnickim unapredjenjima objekata i sistema infrastrukture.
Definisati probleme
Posljednja ce biti faza diseminacije i repliciranja, švicarski precizno predvidjena za period od 1. septembra 2009. do 31. augusta 2011. u okviru koje ce iskustva, znanja i standardi, razvijeni u prethodnirn fazama, biti razmijenjeni i primijenjeni na region.
Dakle, generalni razvojni cilj projekta jeste unaprijediti kapacitete lokalnih vlasti i civilnog društva u svrhu poboljšanja prakse dobre uprave u oblasti voda i okolišne sanitacije na opštinskom nivou, te osigurati zalaganje za bolje okruženje na višim novima.
Naravno, da bi se to ostvarilo, neophodno je definisati probleme i za njihovo rješavanje primijeniti najbolja iskustva i najnovija tehnološka dostignuca, uz istovremeno poboljšavanje koordinacije izmedju predstavnika javnog sektora (opština/grad, javna vodovodna/komunalna preduzeca i ustanove)i civilnog društva (gradjani, nevladine organizacije, privatnici), te uspostavljanje medjuopštinskog modela saradnje na nivou sliva Une, ali i Korane i Gline.
Kada je rijec o kampanji ukljucivanja javnosti, namjera je motivisati gradjane na aktivno ucešce u planiranju i odlucivanju u oblasti voda i okolišne sanitacije. Aktivnosti su usmjerene na podizanju svijesti gradjana o vodosnabdijevanju, odvodjenju zagadjenih i oborinskih voda, tretmanu krutog otpada, zaštiti okoline i prirodnih resursa.
Nezaobilazna u svemu je analiza i unapredjenje zakona, propisa i odluka u vezi s ovim oblastima.
O tome šta je do sada uradjeno, govori podatak da je na osnovu intervjua s predstavnicima razlicitih interesnih grupa u 17 unsko-sanskih opština zakljuceno da su vode i okoliš (šumska bogatstva, zdrava hrana, eko-turizam…) kljucni resursi razvoja, a da je anketiranim gradjanima rješavanje problema iz ove oblasti prioritet.
Ipak, kao i u mnogim stvarima ovdje kod nas, u praksi je ova oblast totalno marginalizirana i prepuštena entuzijastima i ekolozima. Pokazalo se da opštine nemaju dovoljno strucnjaka, iako imaju plan stipendiranja kadrova, dok u manjim sredinama mladi i školovani ljudi nemaju motivacije za rad u organima uprave, a oni koji tamo vec rade nemaju potrebne uslove.
Dobra vijest je da medjuopštinska saradnja postoji. Ipak ne na odgovarajucem nivou, narocito kada treba zajednicki djelovati prema višim instancama vlasti.
Djelovanje nevladinog sektora uglavnom je zasnovano na kratkorocnom individualnom entuzijazmu, gradjani nisu dovoljno educirani niti pokazuju interes, a zakoni i propisi ne prate zahtjeve i potrebe lokalne zajednice. cak neki kljucni nisu ni doneseni na kantonalnom nivou.
Neophodna strategija
Stoga nosioci projekta GOV-WADE i ukazuju na to da je od suštinskog znacaja imati strategiju i opštinske razvojne planove za vode i okolišnu sanitaciju. U tom planu treba jasno srociti šta opština/grad želi da uradi i na koji nacin ce opština/grad iskoristiti vlastite prirodne, tehnicke, materijalne, finansijske, informativne i ljudske resurse i odrediti vremenski rok.
Ko su implementatori
U projekat GOV-WADE ukljuceno je 17 opština unsko-sanskog regiona: Velika Kladuša, Cazin, Bužim, Bosanska Krupa, Bosanski Petrovac, Sanski Most, Kljuc; potom Drvar u Hercegbosanskom kantonu; zatim u Republici Srpskoj Kostajnica/Bosanska Kostajnica, Kozarska/Bosanska Dubica, Bosanski Novi/Novi Grad, Prijedor, Krupa na Uni, Oštra Luka, Petrovac (Drinic) i Ribnik.
Opštine su pozicionirane u dva kruga saradnje; prvi su opštine Bihac, Bužim, Bosanska Krupa, Drvar, Kozraska/Bosanska Dubica i Kostajnica/Bosanska Kostajnica , koje su 2007. godine pripremile i implementirale pocetnu fazu projekta GOV-WADE.
Na zahtjev SDC-a Udruženje Una-Sana je proširilo prvi krug saradnje i ukljucilo u projekat Cazin, Prijedor i Novi Grad.
Alma Smajovic – Oslobodjenje